„Kiedy Ziemia przestała być centrum Wszechświata” - wystawa

W piątek, 31 marca o godzinie 13.00 na Targu Węglowym przy Bramie Wyżynnej w Gdańsku odbędzie się otwarcie ogólnopolskiej wystawy „Kiedy Ziemia przestała być centrum Wszechświata”. Ekspozycja, przygotowana przez Archiwa Państwowe z okazji 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, w przystępny sposób przedstawia życie i osiągnięcia genialnego astronoma.

Wystawa opowiada o rodzinie i dzieciństwie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukazuje miejsca, w których zdobywał wykształcenie: Kraków, Bolonię, Padwę i Ferrarę. Prezentuje także dziedziny, którymi się zajmował, a obok astronomii, były to: prawo, medycyna, dyplomacja, kartografia, matematyka i ekonomia. Wystawa przypomina między innymi o tym, że Mikołaj Kopernik zanim „wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię”, pełnił funkcję administratora i zarządcy dóbr kapituły warmińskiej, opracował reformę monetarną, sporządził mapy Warmii i Prus Królewskich, brał także udział w misjach dyplomatycznych, a w czasie wojny z Krzyżakami organizował obronę zamku w Olsztynie.

Wystawa pokazuje również, w jaki sposób starano się upamiętnić Mikołaja Kopernika, bo chociaż dziś pamięć o nim jest niezwykle żywa, to nie zawsze tak było. Jego dzieło „O obrotach sfer niebieskich”, które zdecydował się wydać dopiero pod koniec życia, a w którym podważył panujący w średniowieczu pogląd o centralnym położeniu Ziemi we Wszechświecie, do roku 1822 znajdowało się na indeksie ksiąg zakazanych. Na przestrzeni wieków zapomniano nawet, która kamienica była domem rodzinnym Mikołaja Kopernika i gdzie został pochowany. Dziś, dzięki dokumentom archiwalnym, już to wiemy, jednak jeszcze na początku XIX wieku, kiedy cesarz Napoleon i Fryderyk Chopin chcieli zobaczyć, gdzie dorastał toruński astronom, trafili pod niewłaściwy adres.

Wystawę ilustruje blisko 100 starannie wyselekcjonowanych dokumentów: dawnych ksiąg, listów, rycin oraz fotografii, druków ulotnych, plakatów i afiszy pochodzących ze zbiorów ponad 30 Archiwów Państwowych z całej Polski. Swoje zbiory prezentuje także Archiwum Państwowe w Gdańsku.

Z gdańskiego archiwum pochodzi jedna z trzech zachowanych wersji „Traktatu o monecie”, który Mikołaj Kopernik wygłosił w obecności posłów króla Zygmunta Starego na zjeździe Stanów Prus Królewskich w 1522 roku. W traktacie tym Mikołaj Kopernik przeanalizował przyczyny kryzysu ekonomicznego, spowodowanego biciem przez Krzyżaków monet o niskiej zawartości szlachetnego kruszcu. Wskazał również sposoby reformy systemu monetarnego, aby w pracach późniejszych sformułować prawo o wypieraniu lepszej monety przez gorszą, które przeszło do historii jako prawo Kopernika-Greshama.

Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku pochodzą także dwa inne wyjątkowe dokumenty. To sporządzone odręcznie przez Mikołaja Kopernika w 1524 roku listy do Rady Miasta Gdańska. W pismach tych Mikołaj Kopernik, jako urzędnik Warmińskiej Kapituły Katedralnej we Fromborku, upoważniał dwóch fromborskich mieszczan Bartłomieja i Franciszka do zakupu produktów spożywczych, w tym 3 łasztów zboża i 2 łasztów soli. Na tym przykładzie widać, że Mikołaj Kopernik nie tylko był tytanem pracy, ale potrafił łączyć sprawy różnej wagi. W tym samym bowiem roku 1524 zaangażowany był w polemikę z tezami astronoma Jana Wernera zawartymi w traktacie „O ruchu ósmej sfery”, pisał także III księgę swojego dzieła "O obrotach sfer niebieskich".

Warto także przypomnieć, że na trzy lata przed wydaniem w Norymberdze „O obrotach sfer niebieskich”, to właśnie w Gdańsku w roku 1540 ukazała się publikacja pt. „Narratio prima”, stanowiąca wprowadzenie do dzieła Kopernika autorstwa jego ucznia Jerzego Joachima Retyka, uchodząca za pierwszą drukowaną publikację głoszącą teorię heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego.

W Gdańsku wystawa będzie prezentowana do 19 kwietnia. Zawiera tłumaczenie w języku angielskim.

 

Wystawa jest realizowana w ramach sieci Archiwów Państwowych w Polsce pod kierunkiem Archiwum Państwowego w Toruniu we współpracy z Archiwami Państwowymi w Malborku, Olsztynie i Gdańsku.

 

Wystawie „Kiedy Ziemia przestała być centrum Wszechświata. Kopernikana w Archiwach Państwowych” towarzyszy katalog.

Zobacz katalog wystawy

 


 Wersja do druku Do góry

Zgodnie z art. 13 ust. 1 i ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej „Ogólne Rozporządzenie”) Archiwum Państwowe w Gdańsku informuję, że >>> czytaj dalej

 

W tym serwisie wykorzystywane są pliki cookies. Stosujemy je w celach zapamiętywania ustawień i zbierania anonimowych danych dla celów statystycznych. Użytkownik ma możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących cookies w swojej przeglądarce internetowej.